Chojnice, położone na południowym skraju Kaszub, to miasto o niezwykle bogatej historii i wyjątkowej atmosferze, której nie sposób nie poczuć podczas spaceru wzdłuż zachowanych fragmentów średniowiecznych murów miejskich i baszt. Te monumentalne pozostałości dawnych fortyfikacji nie tylko przypominają o burzliwych dziejach regionu, ale także stanowią jedną z najbardziej fascynujących atrakcji turystycznych Pomorza. Wizyta w Chojnicach to podróż w czasie, gdzie historia spotyka się z nowoczesnością, a każdy zakątek opowiada własną, niepowtarzalną opowieść.
Mury Miejskie i Baszty – geneza i znaczenie
Początki systemu obronnego Chojnic sięgają pierwszej połowy XIV wieku, kiedy to miasto znalazło się pod panowaniem zakonu krzyżackiego. Ze względu na strategiczne położenie między jeziorami oraz na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych, Krzyżacy postanowili uczynić z Chojnic potężną twierdzę, broniącą południowych rubieży państwa zakonnego. Wzniesiono wówczas kamienne mury o wysokości około 4 metrów, które w późniejszych latach nadbudowano cegłą, osiągając nawet 7–9 metrów wysokości. Grubość murów dochodziła do 2,5 metra, a całość tworzyła owalny pierścień o obwodzie przekraczającym 1000 metrów.
System fortyfikacji wzmacniały 23 baszty o zróżnicowanych kształtach – od czworobocznych, przez sześcioboczne, po okrągłe. Mury były dodatkowo zabezpieczone podwójnymi fosami, a do miasta prowadziły trzy bramy: Młyńska, Człuchowska i Gdańska. Do dziś przetrwała jedynie Brama Człuchowska, która obecnie pełni funkcję muzeum.
Architektura i układ murów
Obwód obronny Chojnic zaprojektowano na planie owalu o wymiarach około 300 na 300 metrów. Mury wzniesiono z kamienia i cegły, a ich solidność do dziś budzi podziw. Fortyfikacje były nie tylko barierą dla najeźdźców, ale również symbolem potęgi miasta. Baszty rozmieszczone w regularnych odstępach pełniły rozmaite funkcje – od militarnych, przez magazynowe, aż po więzienne. W czasach pokoju wykorzystywano je także do celów gospodarczych i administracyjnych.
Najdłuższy zachowany odcinek murów znajduje się obecnie wzdłuż ulic Sukienników, Grobelnej i Wałowej, aż do ulicy Młyńskiej. Fragmenty fortyfikacji można zobaczyć także przy stadionie miejskim oraz wschodniej części miasta, gdzie w fundamentach niektórych budynków zachowały się relikty dawnych obwarowań.
Baszty – wizytówki średniowiecznych Chojnic
Wśród zachowanych baszt szczególnie wyróżniają się: Baszta Wronia, Baszta Szewska, Baszta Kurza Stopa oraz Baszta Więzienna. Każda z nich ma własną, niepowtarzalną historię i obecnie pełni różnorodne funkcje kulturalne oraz muzealne.
Baszta Wronia
Sześcioboczna Baszta Wronia, niegdyś pełniąca funkcje militarne i więzienne, dziś jest siedzibą Muzeum Historyczno-Etnograficznego. Jej masywna bryła i charakterystyczny kształt sprawiają, że stanowi jeden z najbardziej rozpoznawalnych elementów chojnickich fortyfikacji.
Baszta Szewska
Wybudowana na planie kwadratu Baszta Szewska swoją nazwę zawdzięcza cechowi szewskiemu, który odpowiadał za obronę tej części murów. Dziś mieści się tu biblioteka muzealna, a wnętrza zachowały wiele oryginalnych detali architektonicznych.
Baszta Kurza Stopa
To miejsce, gdzie obecnie działa Galeria Współczesnej Sztuki Polskiej. Dawniej baszta stanowiła ważny punkt obronny, a jej nazwa pochodzi od charakterystycznego kształtu przypominającego ptasią łapę.
Baszta Więzienna
W tej baszcie, jak sama nazwa wskazuje, mieściło się niegdyś więzienie. Obecnie znajduje się tu Galeria Twórczości Janusza Jutrzenki-Trzebiatowskiego, artysty związanego z Chojnicami.
Brama Człuchowska – serce dawnych fortyfikacji
Brama Człuchowska to jedyna zachowana brama miejska, będąca niegdyś głównym punktem wjazdowym do miasta. Jej monumentalna sylwetka góruje nad okolicą i przyciąga wzrok zarówno mieszkańców, jak i turystów. W jej wnętrzach mieści się obecnie główna siedziba Muzeum Historyczno-Etnograficznego, gdzie można poznać dzieje regionu oraz zobaczyć liczne wystawy czasowe i stałe.
Spacer śladem murów – atmosfera i wrażenia
Przechadzka wzdłuż murów miejskich to wyjątkowe doświadczenie, pozwalające poczuć klimat średniowiecznego miasta. Kamienne i ceglane ściany, baszty o różnorodnych kształtach oraz fragmenty fosy tworzą niepowtarzalny krajobraz, który zachwyca zarówno miłośników historii, jak i fotografii. Szczególnie malowniczo prezentują się mury o zachodzie słońca, gdy ciepłe światło podkreśla fakturę kamieni i cegieł.
Informacje dla odwiedzających
Muzeum Historyczno-Etnograficzne w Chojnicach znajduje się przy ulicy Podmurnej 15, tuż przy głównym deptaku miasta. Dojazd do centrum nie sprawia trudności, a w pobliżu dostępne są parkingi. Zwiedzanie muzeum oraz baszt warto zaplanować na 2–3 godziny, zwłaszcza jeśli planuje się udział w warsztatach lub wydarzeniach edukacyjnych. Dzieci do lat 7 wchodzą bezpłatnie, a bilety rodzinne są w przystępnych cenach. Godziny otwarcia muzeum: od września do czerwca wtorek–piątek 10:00–16:00, weekendy 10:00–15:00; w sezonie letnim (lipiec–sierpień) wtorek–piątek 10:00–17:00, sobota–niedziela 10:00–15:00. W poniedziałki muzeum jest nieczynne. Aktualny harmonogram wydarzeń i warsztatów można sprawdzić na stronie internetowej muzeum.
Mury dziś – funkcje i nowe życie
Choć duża część dawnych fortyfikacji nie przetrwała do naszych czasów, zachowane fragmenty murów i baszt zostały pieczołowicie odrestaurowane i pełnią dziś ważne funkcje kulturalne i edukacyjne. W basztach mieszczą się galerie sztuki, biblioteki oraz ekspozycje muzealne, a Brama Człuchowska stała się jednym z najważniejszych punktów na mapie turystycznej miasta. Spacerując wzdłuż murów, można nie tylko podziwiać architekturę, ale także wziąć udział w licznych wydarzeniach, warsztatach i wystawach organizowanych przez muzeum.
Podsumowanie
Mury miejskie i baszty w Chojnicach to nie tylko relikt średniowiecznej potęgi, ale także żywa część współczesnego miasta. Każdy zachowany fragment opowiada historię o odwadze, determinacji i codziennym życiu dawnych mieszkańców. Dziś te zabytkowe budowle stanowią tło dla licznych inicjatyw kulturalnych i edukacyjnych, przyciągając zarówno miłośników historii, jak i rodziny z dziećmi. Wizyta w Chojnicach pozwala nie tylko zgłębić fascynującą przeszłość regionu, ale także poczuć niepowtarzalny klimat miejsca, gdzie historia splata się z teraźniejszością.