W samym sercu Chojnic, na Placu Kościelnym, stoi wyjątkowy zabytek sakralny – Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny. Ta późnobarokowa świątynia, wybudowana przez jezuitów w XVIII wieku, zachwyca nie tylko monumentalną bryłą i bogactwem architektury, ale też niezwykłym klimatem, który czuć od pierwszego kroku za jej progiem. To miejsce, gdzie historia, sztuka i duchowość splatają się w jedną, fascynującą opowieść, a każdy detal wnętrza opowiada o dawnych czasach i ludziach, którzy przyczynili się do powstania tej sakralnej perły.
Historia i jezuickie dziedzictwo
Początki obecności jezuitów w Chojnicach sięgają XVII wieku, gdy na prośbę miejscowego proboszcza sprowadzono pierwszych zakonników, którzy szybko stali się ważną częścią życia religijnego i kulturalnego miasta. Jezuici prowadzili tu misje, założyli dom zakonny, a w 1630 roku ich szkoła została podniesiona do rangi kolegium. Pierwszy, drewniany kościół spłonął w 1712 roku, co stało się impulsem do budowy nowej, murowanej świątyni. Budowa trwała od 1718 do 1755 roku i była możliwa dzięki wsparciu mieszkańców, władz miejskich oraz hojnych darczyńców. Kościół od początku pełnił funkcję nie tylko miejsca kultu, ale też centrum życia społecznego. Wnętrza przez lata zmieniały swoje przeznaczenie – w czasach zaborów i wojen świątynia była wykorzystywana przez różne wyznania, a freski i polichromie przez pewien czas były zamalowane. Dopiero w XX wieku przywrócono im dawny blask.
Architektura – harmonia baroku i funkcjonalności
Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Chojnicach został wzniesiony na planie prostokąta o wymiarach 24,6 x 15 metrów. Trójnawowa hala z kaplicami bocznymi tworzy przestronne, jasne wnętrze, które zachwyca harmonią proporcji i bogactwem detali. Fasada świątyni jest dwuwieżowa, płaska, z charakterystycznymi baniastymi hełmami, zwieńczonymi kutymi gloriami. Między wieżami znajduje się nieco niższa ściana tarczowa, ozdobiona pilastrami w typie jońskim i kolistą płyciną. Całość dopełnia prostokątna kruchta dobudowana od zachodu w połowie XVIII wieku.
Z zewnątrz uwagę zwracają okna zamknięte półkoliście, bogato zdobione opaskami i gzymsami. Elewacja południowa dzielona jest pilastrami, a wejście do prezbiterium wyróżnia się dekoracyjnym portalem. Od strony wschodniej kościół kończy się trójkątnym przyczółkiem z kutym krzyżem. Do świątyni przylegają dawne zabudowania kolegium i auli, które przez wieki były świadkami życia religijnego i edukacyjnego Chojnic.
Wnętrze – barokowy przepych i artystyczna finezja
Po wejściu do środka od razu zachwyca późnobarokowy wystrój, utrzymany w ciepłych, głębokich barwach. Sklepienia są zróżnicowane: w prezbiterium hemisferyczne z ozdobnym plafonem, w nawie głównej żeglaste, w bocznych – żaglaste i kolebkowe. Nad kaplicami bocznymi znajdują się empory, zamknięte drewnianymi, ażurowymi parapetami z płaskorzeźbionymi główkami aniołków, które dodają lekkości całej kompozycji.
Największe wrażenie robi monumentalny ołtarz główny, sięgający niemal po sklepienie. Wykonany w pierwszej połowie XVIII wieku, jest wielobarwny, częściowo marmoryzowany i połączony z portalami do zakrystii oraz kruchty południowej. W centrum ołtarza znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem i św. Janem Chrzcicielem, otoczony rzeźbami aniołów i bogatą glorią. Między kolumnami stoją figury św. Kazimierza i Stanisława Kostki. Całość ołtarza tworzy jednolitą, harmonijną kompozycję, która przyciąga wzrok i zachęca do kontemplacji.
Ściany i sklepienia pokrywają polichromie z 1742 roku, wykonane przez miejscowych artystów. Dominują w nich barwy brunatno-czerwone, szare i niebieskie, a tematyka obejmuje sceny z życia Najświętszej Maryi Panny oraz wizerunki świętych polskich i jezuickich. W okresie, gdy kościół był użytkowany przez protestantów, freski zostały zamalowane, ale w latach 70. XX wieku odsłonięto je na nowo i poddano starannej renowacji.
Kaplice boczne, połączone przejściami w masywnych filarach, kryją dodatkowe ołtarze i rzeźby, a całość wnętrza emanuje spokojem i podniosłością. Warto zwrócić uwagę na detale stolarki, marmoryzowane portale oraz bogatą dekorację stiukową. Niezwykłe wrażenie robi także chór muzyczny, wsparty na szerokiej arkadzie, zamkniętej łukiem koszowym. W wieżach znajdują się kręcone schody prowadzące na empory, a ponad zakrystią i kruchtą ulokowano loże.
Znaczenie kulturowe i duchowe
Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny przez wieki był nie tylko miejscem modlitwy, ale także ważnym centrum życia społecznego i kulturalnego Chojnic. Jezuici prowadzili tu działalność edukacyjną, organizowali koncerty i wydarzenia religijne. Świątynia przetrwała burzliwe dzieje miasta – od pożarów, przez wojny, aż po zmiany wyznaniowe. Dziś jest jednym z najważniejszych zabytków barokowych w regionie i miejscem, gdzie tradycja spotyka się z nowoczesnością. Wnętrze kościoła zachwyca nie tylko wiernych, ale także miłośników sztuki i architektury, którzy chętnie odwiedzają to miejsce podczas pobytu w Chojnicach.
Informacje dla odwiedzających
Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny znajduje się przy Placu Kościelnym 1 w centrum Chojnic. Dojazd możliwy jest zarówno samochodem, jak i komunikacją miejską – świątynia leży kilka minut spacerem od dworca kolejowego i autobusowego. Wstęp do kościoła jest wolny, ale podczas nabożeństw należy zachować ciszę i szacunek dla modlących się. Msze święte odprawiane są w dni powszednie o godz. 8:00 i 18:00, a w niedziele o 8:00, 10:00, 11:15 i 16:00. Warto sprawdzić aktualny rozkład nabożeństw przed wizytą, zwłaszcza w okresie świątecznym. Zwiedzanie wnętrza możliwe jest poza godzinami mszy. Fotografowanie dozwolone jest bez lampy błyskowej. W pobliżu kościoła dostępne są miejsca parkingowe oraz liczne kawiarnie i restauracje, gdzie można odpocząć po zwiedzaniu.
Podsumowanie
Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Chojnicach to miejsce, które urzeka od pierwszego spojrzenia – zarówno monumentalną bryłą, jak i bogactwem barokowego wnętrza. Historia świątyni, związana nierozerwalnie z działalnością jezuitów, jest fascynującą opowieścią o determinacji, wierze i artystycznej pasji mieszkańców miasta. Każdy detal architektury i wystroju kryje w sobie ślady dawnych epok, a atmosfera wnętrza sprzyja zadumie i kontemplacji. To nie tylko ważny punkt na mapie zabytków Pomorza, ale także miejsce, które pozostaje w pamięci na długo po opuszczeniu jego murów. Wizyta w tym kościele to podróż w czasie, która pozwala odkryć piękno i bogactwo barokowej sztuki oraz poczuć ducha dawnych Chojnic.