Brama Człuchowska w Chojnicach to nie tylko jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli miasta, ale także wyjątkowe miejsce, gdzie historia przeplata się z codziennością mieszkańców i turystów. W murach tej średniowiecznej bramy mieści się dziś Muzeum Historyczno-Etnograficzne, które zachwyca zarówno bogactwem ekspozycji, jak i niepowtarzalnym klimatem gotyckiej architektury. To miejsce, które pozwala spojrzeć na Chojnice z zupełnie innej perspektywy – przez pryzmat wieków, tradycji i lokalnych legend.
Historia Bramy Człuchowskiej
Brama Człuchowska powstała w pierwszej połowie XIV wieku jako jedna z trzech głównych bram wjazdowych do Chojnic, stanowiąc integralny element miejskich fortyfikacji. Zbudowana została na planie kwadratu z cegły, w stylu charakterystycznym dla pomorskiego gotyku. Jej strategiczne położenie – od zachodniej strony miasta, na drodze prowadzącej do Człuchowa – sprawiało, że pełniła kluczową funkcję obronną i obserwacyjną. Przed bramą znajdował się most zwodzony nad fosą, a dostępu strzegły dwie baszty przyczółkowe, znane jako Słoń i Byk.
Przez wieki Brama Człuchowska nieustannie zmieniała swoje przeznaczenie. W XVII wieku została przekształcona w miejskie więzienie, w którym osadzano mieszkańców posiadających obywatelstwo chojnickie. Ślady tej funkcji do dziś można odnaleźć w postaci inskrypcji wyrytych na ceglanych ścianach. W XIX wieku brama zaczęła pełnić rolę dzwonnicy sąsiadujących kościołów – najpierw św. Ducha, a następnie św. Trójcy. Dopiero w XX wieku, po gruntownym remoncie i przebudowie wnętrz, stała się siedzibą muzeum, które od 1962 roku udostępnia swoje zbiory zwiedzającym.
Architektura i wnętrza
Brama Człuchowska to imponująca, pięcio- lub sześciokondygnacyjna wieża (w zależności od źródeł), której masywna bryła dominuje nad okolicą. Zachwyca detalami gotyckiej architektury – ostrołukowymi oknami, ceglanymi zdobieniami oraz solidnymi murami, które przez wieki opierały się nie tylko upływowi czasu, ale i licznym przebudowom. Wnętrza bramy zostały zaadaptowane na potrzeby muzealne w latach 50. i 60. XX wieku, co pozwoliło na stworzenie przestrzeni ekspozycyjnych bez utraty historycznego charakteru budowli.
Na pięciu kondygnacjach mieszczą się dziś zarówno wystawy stałe, jak i czasowe. Każda z sal zachowuje swój unikalny klimat, a zwiedzanie kolejnych poziomów pozwala nie tylko zgłębić dzieje regionu, ale i podziwiać panoramę Chojnic z najwyższych pięter bramy.
Muzeum Historyczno-Etnograficzne – ekspozycje i atmosfera
Muzeum Historyczno-Etnograficzne im. Juliana Rydzkowskiego w Chojnicach to miejsce, gdzie historia regionu została opowiedziana na wiele sposobów. W stałych ekspozycjach można zobaczyć zbiory archeologiczne, etnograficzne, historyczne oraz sztuki. Wystawy prezentują m.in. znaleziska z wykopalisk, dawne narzędzia, stroje ludowe, przedmioty codziennego użytku, a także dzieła sztuki związane z Pomorzem i Kaszubami.
Szczególne wrażenie robią ekspozycje etnograficzne, które przenoszą w świat dawnych tradycji, rzemiosła i obyczajów lokalnej społeczności. Z kolei wystawy archeologiczne pozwalają prześledzić dzieje osadnictwa na tych terenach od czasów prehistorycznych. Warto także zwrócić uwagę na salę wystaw czasowych, gdzie regularnie prezentowane są nowe ekspozycje, często o charakterze artystycznym lub edukacyjnym.
Atmosfera muzeum jest wyjątkowa – ceglane wnętrza, wąskie schody i grube mury tworzą niepowtarzalny klimat, który sprzyja refleksji i zanurzeniu się w historii. Pracownicy muzeum – prawdziwi pasjonaci – chętnie dzielą się wiedzą i anegdotami, co sprawia, że każda wizyta nabiera osobistego wymiaru.
Praktyczne informacje dla zwiedzających
- Lokalizacja: Brama Człuchowska, ul. Podmurna 15, 89-600 Chojnice
- Dojazd: Muzeum znajduje się tuż przy głównym deptaku, w centrum miasta. Blisko stąd do parku Tysiąclecia i rynku, gdzie można odpocząć lub zjeść posiłek.
- Godziny otwarcia:
- Wrzesień – czerwiec: wtorek–czwartek 10:00–17:00, środa–piątek 10:00–15:00, sobota–niedziela 10:00–15:00, poniedziałek nieczynne
- Lipiec – sierpień: wtorek–piątek 10:00–17:00, sobota–niedziela 11:00–16:00, poniedziałek nieczynne
- Ceny biletów:
- Bilet normalny – 10 zł
- Bilet ulgowy – 7 zł
- Bilet rodzinny (do 5 osób, min. 2 dorosłych + dziecko) – 30 zł
- Dzieci do lat 7 – wstęp bezpłatny
- W niedzielę wstęp bezpłatny
- Udogodnienia: Część sal dostępna dla wózków dziecięcych, toaleta z przewijakiem, możliwość skorzystania z przewodnika (za dodatkową opłatą).
- Czas zwiedzania: Warto zarezerwować 2–3 godziny, zwłaszcza jeśli planuje się udział w warsztatach lub wydarzeniach edukacyjnych.
- Kontakt: tel. 52 397 23 19 wew. 24
Ciekawostki i legendy
Brama Człuchowska to nie tylko miejsce pełne historii, ale i lokalnych legend. Jedna z nich głosi, że podziemne tunele łączyły niegdyś bramę z zamkiem w Człuchowie, umożliwiając rycerzom zakonnym szybkie przemieszczanie się między miastami. Choć nie ma na to dowodów archeologicznych, opowieść ta od lat pobudza wyobraźnię mieszkańców i turystów.
Warto również zwrócić uwagę na inskrypcje pozostawione przez więźniów na ceglanych ścianach – to autentyczne świadectwo burzliwych dziejów tego miejsca. Z najwyższej kondygnacji bramy rozciąga się natomiast widok na cztery strony miasta, co dawniej miało kluczowe znaczenie dla obronności, a dziś stanowi dodatkową atrakcję dla zwiedzających.
Podsumowanie
Brama Człuchowska – Muzeum Historyczno-Etnograficzne w Chojnicach to miejsce, które zachwyca na wielu poziomach. Imponująca gotycka architektura, bogactwo muzealnych ekspozycji oraz niezwykła atmosfera sprawiają, że jest to obowiązkowy punkt na mapie każdego miłośnika historii i kultury Pomorza. Zwiedzanie bramy to nie tylko podróż przez wieki, ale także okazja do odkrycia lokalnych tradycji, legend i codziennego życia dawnych mieszkańców regionu. To miejsce, które pozostaje w pamięci na długo po opuszczeniu jego murów.