W samym sercu Chojnic, przy Placu Kościelnym, znajduje się najstarszy i najbardziej okazały zabytek sakralny miasta – Bazylika Mniejsza pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela. To miejsce, które nie tylko od wieków wyznacza duchowy rytm lokalnej społeczności, ale także zachwyca swoją gotycką architekturą, burzliwą historią i niezwykłymi detalami wnętrza. Wizyta w tej świątyni to podróż przez wieki, pełna odkryć i refleksji nad przeszłością Pomorza.
Historia Bazyliki – od XIV wieku po współczesność
Początki bazyliki sięgają XIV wieku, kiedy to na miejscu wcześniejszego, drewnianego kościoła rozpoczęto budowę monumentalnej, ceglanej świątyni w stylu gotyku pomorskiego. Prace trwały od 1340 do 1360 roku, a konsekracja odbyła się w 1365 roku. Przez wieki kościół był wielokrotnie niszczony przez pożary, dewastowany i okradany, jednak każdorazowo odbudowywany z niezwykłą determinacją mieszkańców. W okresie reformacji świątynia na pewien czas przeszła w ręce protestantów, by w XVII wieku powrócić do katolików. W 1993 roku, decyzją papieża Jana Pawła II, kościół został podniesiony do rangi bazyliki mniejszej, co podkreśliło jego wyjątkowe znaczenie dla regionu.
Architektura – gotycka perła Pomorza
Bazylika prezentuje typowy dla regionu styl gotyku pomorskiego. Jest to halowy, trójnawowy kościół z wydzielonym prezbiterium i imponującą, czworokątną wieżą od strony zachodniej. Ceglane mury posadowione są na solidnej podmurówce z granitowych głazów. Wnętrze zachwyca sklepieniami gwiaździstymi nad nawą główną oraz krzyżowo-żebrowymi w nawach bocznych. Na uwagę zasługuje również bogata polichromia ścian oraz liczne tablice pamiątkowe upamiętniające wybitne postacie związane z historią kościoła i Polski.
Wnętrze i wyposażenie – ślady historii i sztuki
Wnętrze bazyliki kryje wiele cennych detali. W prezbiterium dominuje posoborowy ołtarz, ozdobiony witrażami przedstawiającymi św. Jana Chrzciciela. W południowej nawie bocznej znajdują się dwa boczne ołtarze: Serca Jezusowego i św. Józefa. Z oryginalnego wyposażenia przetrwała barokowa chrzcielnica w kształcie kielicha z początku XVIII wieku, zwieńczona rzeźbami Chrystusa i św. Jana. W północnej nawie znajduje się wejście do krypt, gdzie podczas prac archeologicznych odkryto średniowieczne pochówki – jeden z nich można obejrzeć przez szklaną posadzkę. W tej krypcie spoczywa również wybitny gdański malarz Herman Han, który ostatnie lata życia spędził w Chojnicach.
Kaplice i elementy zewnętrzne
Po odzyskaniu świątyni przez katolików dobudowano trzy kaplice: św. Anny, św. Marii Magdaleny oraz Najświętszej Marii Panny. Do dziś zachowała się jedynie kaplica NMP, w której znajduje się replika Pięknej Madonny z kościoła świętych Janów w Toruniu. Przed bazyliką, od strony północnej, stoi krzyż misyjny z 1948 roku, a po stronie południowej rośnie dąb papieski, wyhodowany z żołędzi poświęconych przez Jana Pawła II.
Znaczenie duchowe i społeczne
Bazylika od wieków pełni rolę duchowego centrum Chojnic. To tutaj odbywają się najważniejsze uroczystości religijne, a także wydarzenia o charakterze społecznym i kulturalnym. Świątynia jest „Matką” dla wszystkich parafii dekanatu chojnickiego, a jej historia nierozerwalnie splata się z losami miasta i regionu.
Informacje dla odwiedzających
Bazylika Mniejsza pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela znajduje się przy Placu Kościelnym 5 w Chojnicach. Dojazd jest dogodny zarówno samochodem, jak i komunikacją miejską – świątynia położona jest w ścisłym centrum miasta, niedaleko rynku. Zwiedzanie wnętrza możliwe jest poza godzinami nabożeństw. Msze święte odbywają się w niedziele o godzinach: 7:30, 9:00, 10:00, 10:30, 11:15, 12:00, 14:00, 16:00, 19:00, a w dni powszednie: 7:00, 8:00, 8:30, 18:00. Wstęp do bazyliki jest bezpłatny. Aktualne informacje oraz kontakt do parafii dostępne są na stronie internetowej bazylikachojnice.pl.
Ciekawostki i odkrycia archeologiczne
W trakcie niedawnych prac archeologicznych odkryto w krypcie kościelnej kilka pochówków z okresu średniowiecza. Jedna z trumien została udostępniona do oglądania przez szklaną posadzkę, co stanowi unikalną atrakcję dla miłośników historii. W bazylice zachowała się również płyta nagrobna z 1625 roku, wmurowana w ścianę południowej nawy – to jeden z nielicznych oryginalnych elementów dawnego wystroju.
Podsumowanie
Bazylika Mniejsza pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Chojnicach to miejsce, które łączy w sobie bogactwo historii, wyjątkową architekturę i głęboką duchowość. Przetrwała liczne pożary, wojny i zmiany dziejowe, stając się nie tylko symbolem miasta, ale i świadkiem jego najważniejszych wydarzeń. Wizyta w tej świątyni to niepowtarzalna okazja, by poczuć atmosferę dawnych wieków, podziwiać kunszt gotyckich murów i odkryć fascynujące ślady przeszłości Pomorza. To obowiązkowy punkt na mapie każdego, kto pragnie zrozumieć historię Chojnic i regionu.